Farklı düşünmek, hayata farklı pencerelerden bakabilmek. Farkında olarak yeni bir pencere açmaya muktedir olmak.
Her insan kendi masalının kahramanıdır. Şimdi bildiğiniz tüm masalları düşünün, hangisinde gün başladığı gibi bitiyor? Mutlaka normal yaşam düzeninin dışında bir olay yaşanır ve kahramanımız yaşanan olaya farklı bir açıdan yaklaşır. Olaya ya gerçekçi, tarafsız yaklaşır, ya iyimser/umutlu, ya serinkanlı, ya da daha cesur adımlar attıracak orijinal fikirlerle yaklaşır. Kahramanlar farklı açılardan bakıp farklı yorumlaya biliyorlarsa hayatı, her insanda kendi masalının kahramanıysa o zaman her insan her an kendine yeni bir açı bulup yeni bir pencere açamaz mı?
Edward de Bono der ki :”Çoğu insan, düşünme konusunda başarılı olduğuna o kadar emindir ki, sahip olduğu bu kaynağı zenginleştirmek için hiçbir çaba göstermez.”
”Düşünmek nihai insan kaynağıdır. Ama en önemli yeteneğimiz bizi hiçbir zaman tatmin edemez. Ne kadar iyi olursak olalım her zaman daha da iyi olmayı istemeliyiz. ” Ve Edward de Bono altı şapkalı düşünme adında bir teknik geliştirir. Bu tekniğin amacı yaratıcı ve lateral (çok yönlü) düşünmeyi geliştirmek, bir konuya farklı açılardan bakabilmeyi sağlamaktır. Altı şapkalı düşünme tekniği şu şekildedir:
6 farklı renkte şapka vardır. Beyaz, kırmızı, siyah, sarı, yeşil ve mavi. Her bir renk farklı bir düşünce yapısını farklı bir görüşü temsil eder.
1.Beyaz Şapka: Bu şapka olaylara objektif ve tarafsız bakmayı temsil eder. Elde olan verilere göre konuşulur yorum eklenmez.
2.Kırmızı Şapka :Duygusal bir bakış açısı verir. Beyaz şapka ne kadar objektif ise kırmızı şapka da o kadar subjektiftir (özneldir). Kırmızı şapka takıldığında hiçbir açıklama yapılmadan duygular dile getirilebilir. Korku, nefret, kıskançlık, sevgi, öfke gibi duyguları görünür kılar.
3.Siyah Şapka: Olumsuz, kötümser ve karamsardır.Bir şeyin neden yapılmayacağını ortaya koyar. En sık kullanılan şapkadır. Olaylara eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşıp tehlikelere dikkat çeker.
4.Sarı Şapka:Aydınlık, iyimser, olumlu ve umutludur. Bu bakış açısı değerli ve yararlı olan fikirleri arayıp araştırır. Ulaştığı fikirler için mantıklı destekler sağlamaya çalışır. Üretken bir bir düşünce biçimidir.
5.Yeşil Şapka :Yaratıcılıkla ilgilidir, farklı ve orijinal fikirler üretir. Yeni seçenekler oluşturur.
6.Mavi şapka: Serinkanlılığı temsil eder. Düşünme sürecinin düzenlenmesi ve kontrolü ile uğraşır. Olaylara keşkelerden uzak, iyimser, objektif bakarak düşünce sürecini değerlendirmek amacıyla kullanılmaktadır. Bu şapka, kendinden önceki şapkaların cevaplarını da düşünür.
Eğitimde bu teknik öğrencilerin çok yönlü düşünmelerini geliştirmek için kullanılır. Öğrenci hangi renkteki şapkayı takıyorsa o şapkanın düşünme biçimine göre düşünmelidir. Mavi şapka her zaman en son takılır ve durum analiz edilerek bir sonuca varılır.
Düşünme sürecine farklılık getiren bu teknik, düşünmenin belli bir sistemde gerçekleşmesine yardımcı olmaktadır. Bilinçli olarak düşüncelerini yönlendirmeyi sağlamaktadır.
Genelde biz teoride iyi, uygulamada kötüyüzdür.Bir işin nasıl yapılacağı sayfalarca yazılsa ezberleyebiliriz. Ama sıra yapmaya gelince duraksarız. Burada ”mış gibi ” yapmayı kullanabiliriz. Mesela iyimsermişiz gibi, seri kanlıymışız gibi düşünebiliriz. Emin olun bir zaman sonra rol yaptığımızı unutacak ve gerçekten o moda gireceğiz. Hayali olarak kafamıza de Bono’nun şapkalarını takalım. 🙂 Farklı yönlerden düşünmeyi daha doğrusu ‘ düşünmeyi ‘ kendimize uğraş edinelim. Hayatımızı daha iyi bir hale getirmek istiyorsak farkındalığımızı arttıralım. Hayata farklı açılardan bakmayı kendimize yeni pencereler bulmayı deneyelim. Ne diyordu Edward de Bono:
‘Düşünmek nihai insan kaynağıdır. Ama en önemli yeteneğimiz bizi hiçbir zaman tatmin edemez. Ne kadar iyi olursak olalım her zaman daha da iyi olmayı istemeliyiz.”
